کاشی هفت رنگ
کاشی هفت رنگ و تاریخچه پیدایش آن
سابقه‌ی استفاده از کاشی هفت‌رنگ، که امروزه یکی از پرکاربردترین انواع کاشی سنتی است، به اواخر دوره‌ی تیموری و اوایل دوره‌ی صفوی باز می‌گردد. سرعت بالای تولید کاشی هفت‌رنگ باعث گسترش استفاده از این نوع کاشی در پروژه‌های توسعه در دوره‌ی صفوی شد. نمونه‌های فراوانی از کاشی هفت‌رنگ در ساختمان‌های تاریخی و معاصر مانند مساجد، مدارس، کاروانسراها و خانه‌ها قابل مشاهده است.
طرح و نقش
طرح‌های مورد استفاده در کاشی هفت‌رنگ مشابه طرح‌‌هایی است که در کاشی معرق استفاده می‌شود. این طرح‌ها شامل طرح‌های اسلیمی و ختایی، که از عناصر گیاهی و انتزاعی الهام گرفت شده است، و طرح‌های متن محور می‌شود. برای نگارش طرح‌های متن‌محور از انواع خطوط ثلث، کوفی، نستعلیق و ... استفاده می‌شود.
تولید
درگذشته، ابتدا کاشی‌های قالب‌خورده را لعاب سفید یا نیمه‌شفاف داده، و در کوره می‌پختند. هم‌چنین، نقش و طرح مورد نظر را بر روی کاغذ پوستی ترسیم می‌کردند، و خطوط طرح را با سوزن سوراخ می‌کردند. سپس، طرح ترسیم‌شده را به کمک پودری رنگی و خشک همچون زغال، بر روی کاشی‌های پخته‌شده که روی زمین پهن شده‌است منتقل می‌کردند. در مرحله‌ی بعد، به کمک قلم و اکسید منگز نقش منتقل‌شده به روی کاشی‌ها را قلم‌گیری می‌کردند تا مرز بین رنگ لعاب‌ها متعین، و کمی برجسته شود. سپس، با لعاب‌های مختلف، کاشی‌ها را رنگ‌آمیزی می‌کردند. در انتها، لعاب‌ها در کوره پخته، و آماده نصب می‌شد. امروزه، با استفاده از بدنه‌ی کاشی صنعتی برای بیسکوییت، و کوره‌ی ریلی یا کوره‌ی شاتل برای پخت لعاب فرآیند تولید کاشی هفت‌رنگی تسریع شده است.
کاربرد
کاشی هفت‌رنگ نسبت به کاشی معرق ضخامت بسیار کمتری دارد. به علاوه، پشت آن نیز کاملاً مسطح است و امکان اسکوپ ندارد. این ویژگی‌ها باعث افزایش احتمال جداشدگی کاشی از ملات در جداره‌های خارجی که در معرض تغییرات دمایی است، و سطوح منحنی مثل گنبد، گلدسته، و سقف می‌شود. در مقابل، کاربرد کاشی هفت‌رنگ در فضاهای داخلی و سطوح تخت روز به روز افزایش پیدا می‌کند. علت اصلی آن صرفه‌ی اقتصادی، سرعت بالای فرآیند تولید، و محدودیت‌های کمتر طراحی کاشی هفت‌رنگ نسبت به کاشی معرق است.